ایدئولوژی های رفاهی

هرچند امروزه این تقسیم بندی به دلیل شکل گیری ایدئولوژی های جدید در معرض انتقاد است (همان) ، اما الگوی پایه ای مناسبی را ارائه می کند. البته این رژیم های کلاسیک گاه با تغییراتی در اصول اولیه و به دنبال رفع مشکلاتی که در عمل مشخص شده بودند، دچار تغییراتی در اصولی شده و با نام های جدیدی متولد شدند مانند نئولیبرالیسم یا محافظه کاری مدرن.

البته ایدئولوژی¬های رادیکال¬تر نسبت به ایدئولوژی¬های یاد شده را نیز نباید فراموش کرد مانند نظریه¬های مارکسیستی و فمینیستی و ضد نژاد پرستی. ضمن این¬که رویکرد جدید تری نسبت به رفاه به نام "راه سوم" در کشور انگلستان شکل گرفته که این نام را در حقیقت برای مرزبندی رویکرد خود از رویکرد سوسیال دموکراسی و نئولیبرالیسم به کار برده است (همان).

در این ایده اعتقاد به آزادی بازار و فردگرایی دو اصل مهم هستند و بر این فرض مبتنی است که افراد باید در درون فضایی مبتنی بر بازار، که مساعدت دولت فقط تأسیس کننده به کمک¬های حداقل و محدود آن هم به عنوان آخرین چاره است، بر خود متکی باشند (پتریک، 1388:238) بخش خصوصی حضور گسترده¬ای دارد و هر فرد باید توانایی بیمه کردن خود را در برابر خطرهای گوناگون مانند بیکاری و بیماری داشته باشد. حقوق اجتماعی کمرنگ است در عوض استحقاق و مالکیت حضوری گسترده دارد.

سطح مالیات ها و هزینه های اجتماعی نسبتا ً پایین است. آزمون های سختی برای گزینش افرادی که استحقاق دریافت کمک های مالی دولت را دارند در نظر گرفته می¬شود و سطح کمک ها آن چنان نا مطلوب است که فقط افراد درمانده حاضر به پذیرش آن هستند. وظیفه ی اصلی برای ارائه خدمات رفاهی بر دوش خانواده و سپس نیکوکاری یا خیرات و یا از طریق بازار است (موسوی- محمدی، 1388:216).

«رفاهی که توسط دولت فراهم می شود منسوخ و با رفاه مهیا شده از سوی بخش خصوصی جایگزین شود. بحث این است که کمپانی های تجاری می توانند استانداردهای بهتری نسبت به دولت دست یابند» (همان). در این سیستم اعتقاد بر اقتصاد مختلط رفاه است و آن ترکیبی از تأمین خدمات تجاری، داوطلبانه و دولتی است.

راست افراطی که پیوندی با محافظه کاری دارد آزادی بازار و عدم دخالت دولت را با ترجیح ارزش های خانوادگی، اقتدار سنتی و روحیه و احساس مسئولیت شدید کاری با هم می¬آمیزد. از ویژگی های بارز راست افراطی دشمنی با دولت رفاه است.

« اندیشه محافظه کاری غالباً از ایدئولوژی رفاه فاصله دارد و از همین رو است که محافظه کاری را غالباً باید زائده¬ای بر راست رادیکال پنداشت» (پتریک،1381:249).

محافظه کاران بر تداوم تاریخی و فرهنگی سنت و اقتدار ناشی از آن تأکید دارند. هم چنین معتقدند باید به نهادها اجازه داد به شکلی آهسته و ارگانیک پرورش یابند، زیرا اگر بی آن که نهادها سنتی راهنمای ما باشند به اصلاحاتی پر دامنه دست زنیم، پیامدهای اجتماعی می تواند فاجعه آمیز باشد. در این جا بیمه اجتماعی اجباری اهمیت به مراتب زیادی دارد، اما معمولاً بر پایه ی تقسیم بندی های شغلی سازمان داده می شود نه بر مبنای اصول مساوات طلبی و فراگیری. در این نظام مساعدت های دولت ملی سخاوتمندانه تر است ولی همچون نظام لیبرال، این مساعدت ها به منزله ی چاره ی آخر قلمداد می شود، زیرا از افراد انتظار

می رود که در مرحله ی اول، از پایین ترین سطح ممکن متقاضی کمک شوند: از خانواده، خیریه، کلیسا و دولت های محلی/ منطقه¬ای. تأکید شدید بر اشتغال با الگوی «مردان نان آور خانواده» همراه است و از همین رو، مشارکت زنان در بازار کار بسیار اندک است.در این نظام،خانواده به منزله¬ی منبع اصلی آسایش تلقی می¬شود و از زنان انتظار می رود که تأمین کننده نیازهای وابستگان خود باشند (پتریک، 1388:238,239).

پتریک محافظه کاری را به دو دسته ی محافظه کاری فلسفی و محافظه کاری اجتماعی تقسیم می کند. محافظه کاری فلسفی، دولت رفاه را مردود می شمارد و با راست رادیکال هم آواز است. در حالی که محافظه کاری اجتماعی از دولت رفاه استقبال می کند و به هم آوازی با سیاست های سوسیال دموکراتیک گرایش دارد. در این گرایش ارزش های خانوادگی اهمیت قاطع دارد، به همین دلیل غالباً از شاخص ترین مدافعان نظام آموزشی دولتی هستند. محافظه کاران اجتماعی معمولاً از حدودی که بازار آزاد باعث بی ثباتی و بر هم خوردن نظام اجتماعی می شود آگاه بودند و شاید به همین دلیل به سوسیالیست ها متمایل شدند (پتریک، 249: 1381).

این رویکرد معتقد است که نظام سرمایه داری و نظام اجتماعی، هر دو دارای نقص هایی هستند که باید اصلاح شود. وظیفه ی دولت این است که اقتصاد را تعدیل یا تنظیم کرده و مسائل اجتماعی مانند فقر و بیکاری را پیگیری کند. مردم بایستی استاندارد بالایی از خدمات رفاهی دولتی را به عنوان حق خود انتظار داشته باشند.

کشورهای دارای این سیستم بدون این که واقعاً خدمات رفاهی خصوصی را غیر قانونی قلمدادکنند، استاندارد بسیار بالایی از خدمات رفاهی دولتی و کمک های مالی را فراهم کرده اند. هزینه¬های این شکل از سیستم های رفاهی بسیار بالا است و دریافت مالیات از افراد شاغلی که سطح پایینی از وابستگی دارند ضروری است.

این سیستم نیازمند اشتغال کامل برای همه ی افراد است. دولت بایستی برای جلوگیری از نابرابری اقدام کند. مکانیسم بازار به افراد فقیر، زیان و به افراد ثروتمند، منفعت می رساند.

خانواده در این رویکرد اگرچه مهم است ولی سزاوار نیست که بعضی از افراد، زندگی خود را به کلی صرف مراقبت از خویشاوندان مریض، سالخورده و ناتوان کنند. دولت باید تا جای ممکن از این افراد حمایت کند. مراقبت از دیگر اعضای خانواده باید یک انتخاب باشد نه یک اجبار.

قابل دسترس باشند. با وجود خدمات رفاهی دولتی جامع، خدمات رفاهی مؤسسات خیریه و خصوصی توصیه می¬شود (موسوی-محمدی، 220،221،223: 1388).